آینده شناسی

امیرالمومنین علی (ع) نیز در این زمینه می‌فرمایند که " به پیامدها بیندیش تا در بحران‌ها گرفتار نشوی".

آینده شناسی

امیرالمومنین علی (ع) نیز در این زمینه می‌فرمایند که " به پیامدها بیندیش تا در بحران‌ها گرفتار نشوی".

روندهای شکل‌دهنده آینده

 بازه‌های زمانی بسیار نزدیک (2010 – 2005) تا بازه‌ی زمانی متوسط (تا سال 2050)

روندهای عمومی اجتماعی و اقتصادی طولانی مدت:

1- اقتصاد کشورهای توسعه‌یافته دست کم تا پنج سال آینده به رشد خود ادامه خواهد داد. هرگونه وقفه در این رشد موقت خواهد بود.

2- جمعیت دنیا تا سال 2050 به 2/9 میلیارد نفر خواهد رسید.

3- مردم کشورهای توسعه یافته عمر طولانی‌تری خواهند داشت.

4- جمعیت سالمندان در سراسر جهان به شدت رو به فزونی است.  

5- رشد صنایع فناوری اطلاعات منجر به ایجاد جامعه‌ی جهانی دانش بنیان خواهد شد.

6- مهاجرت انبوه پراکندگی جمعیت جهان را تغییر خواهد داد.

7- با وجود برخی واکنشهای بیگانه هراسی در برابر مهاجران، تنوع فرهنگی رو به افزایش است. این از تاثیرات یکپارچه‌ساز رسانه‌های جمعی سرچشمه می‌گیرد. با این حال جامعه‌ی جهانی دستخوش برخی گسیختگی‌های محلی و واژگونگی شده است.

8- اقتصاد جهانی به شکلی یکپارچه‌تر در حال رشد است.

9- اسلام مبارز در حال گسترش و قدرتمند شدن است.

 

روندهای ارزش‌ها، علائق و سبک‌های زندگی

10- ارزشهای اجتماعی به سرعت تغییر می‌کنند.

11- جوانان به موفقیت اقتصادی مورد نظر خود اهمیت زیادی خواهند داد.

12- گردشگری، تعطیلات و مسافرت در دهه‌ی آینده افزایش خواهد یافت.

13- جنبش‌های فرهنگی، بهداشتی و فردی به شکلی توانمند اما نه کاملاً همگانی و جهانی بر جای خواهند ماند.

14- مصرف‌گرایی به سرعت رشد خواهد کرد.

15- جنبش برابری حقوق مردان و زنان اهمیت خود را از دست خواهد داد و دلیل آن موقعیت‌های گذشته است.

16- ساختارهای خانواده متنوع‌تر خواهند شد.

17- حریم خصوصی افراد که زمانی یک حق کاملاً تعریف‌شده بود، در بسیاری از کشورها از میان می‌رود.

روندهای انرژی

18- با وجود تمامی تلاشهایی که برای گسترش منابع انرژی تجدید شونده صورت گرفته، مصرف نفت هنوز ادامه یافته است.

19- برخلاف باور عمومی جهان در معرض خطر پایان یافتن نفت قرار ندارد.

20- قیمت نفت در صورتی که بی‌ثباتی اقتصادی و سیاسی آن را تغییر ندهد، به میزان بشکه‌ای 35 دلار ثابت باقی خواهد ماند.

21- رقابت دیگر منابع انرژی به محدودشدن قیمت نفت کمک خواهد کرد.

22- مردم در سراسر جهان به شکل فزاینده‌ای نسبت به مسایل زیست محیطی از جمله آلودگی هوا حساس‌تر می‌شوند و این را از پیامدهای بی‌تفاوتی می‌دانند و بی خردی و ناآگاهی در این زمینه نمایان‌تر می‌گردد.

روندهای محیط زیست

23- کاهش ذخایر آبی برای بیشتر نقاط جهان به یک مشکل دایمی تبدیل خواهد شد.

24- بازیافت سبب به تأخیر افتادن اشباع محیط زیست از پسماند می‌شود که هم‌اینک تهدیدی برای پرشدن محلهای دفن زباله در تمام دنیا به شمار می‌رود. اما به‌راحتی بر این تهدید غلبه حاصل شده، زیرا هنوز دنیا به این مرحله نرسیده است.

25- در بسیاری از نقاط جهان توسعه‌ی صنعتی بر مسایل زیست محیطی ارجحیت دارد.

26- شاید انقراض نسل‌ها  آن‌گونه که پیش از این پنداشته می‌شد، به سرعت صورت نگیرد؛ اما کاهش تنوع زیستی در دهه‌های آینده یک نگرانی فزاینده خواهد بود.

27- تداوم شهرنشینی به میزان بیشتری مشکلات اجتماعی و محیط زیستی را وخیم خواهد ساخت.

روندهای فناوری

28- فناوری به شکل فزاینده‌ای بر جامعه و اقتصاد تسلط خواهد یافت.

29- تحقیق و توسعه در اقتصاد نقش بیشتری را بر عهده خواهد گرفت.

30- پیشرفت‌های به وجود آمده در فناوری، حمل و نقل، مسافرت‌های هوایی، زمینی، دریایی و حمل و نقل بار را سریع‌تر، ارزان‌تر و ایمن‌تر کرده است.

31- سرعت تغییر در فناوری با پیدایش هر نسل جدیدی از اکتشافات و کاربرد آنها افزایش می‌یابد.

34- تقریباً‌ هر روز پیشرفت‌های شایان توجهی در دانش پزشکی رخ می‌دهد.

33- اینترنت به صورت جغرافیایی و لگاریتمی در حال رشد و گسترش است.

روندهای کار و نیروی کار

34- تحصیلات و آموزش در جوامع گوناگون در حال رشد و گسترش است.

35- کار تخصصی در حال گسترش در تمامی صنایع و حرفه‌های تخصصی است.

36- بخش خدماتی سریع ترین رشد را در بخش اقتصاد جهانی دارد.

37- حقوق و دستمزد زنان به آرامی در حال برابر شدن با دستمزد مردان است.

38- با افزایش امید به زندگی، کارگران دیرتر از گذشته بازنشسته می شوند.‌

39- اتحادیه‌های کارگری در حال از دست دادن قدرت خود برای تأمین و حفظ حقوق کارگران و شکل دهی به خط مشی عمومی امور محیط کاری هستند.‌

40- شغل دوم و سوم در حال متعارف شدن است به گونه‌ای که افراد بیشتری در اواسط عمر خود تغییراتی در مشاغل خود ایجاد می کنند.‌

41- اخلاق کاری در حال از میان رفتن است.

42- وجود زوج‌های برخوردار از دو درآمد روالی عادی در جوامع شده است. هر چند که این روند ممکن است کاهش یابد و یا حتا معکوس گردد.

43- نسل X و نسل هزاره در آینده تأثیرات چشمگیری خواهند داشت.

44- زمان به ارزشمندترین کالای جهان تبدیل شده است.

 

روندهای مدیریت

45 - هر سال تعداد بیشتری از کارآفرینان مشاغل جدیدی را آغاز می‌کنند.

46- سازمان‌های اطلاعات – محور به سرعت در حال جایگزین شدن به جای الگوی مدیریت زنان و کنترل سنتی هستند.

47- به عنوان نمونه یک حرفه‌ی بزرگ در سال 2010 تعداد کمتر از نصف پرسنل مدیریتی و درحدود یک سوم تعداد مدیران شرکت‌ها در سال 1990 را خواهد داشت.

48- قوانین و مقررات دولتی سبب صرف بخش عمده‌ای از تلاش و وقت مدیران می گردد.

روندهای مؤسسات و سازمان‌ها

49- شرکت‌های چند ملیتی در حال ایجاد اتحاد در سراسر جهان هستند اما در معرض خطرات بیشتری نیز قرار دارند.

50- قرار گرفتن در معرض دید بین المللی در بردارنده‌ی خطر بیشتر حملات تروریستی است.

51- مشتریان ببشتر خواهان پذیرش مسوولیت اجتماعی از سوی شرکت‌ها و از یکدیگر هستند.

52- مؤسسات در حال روشن و واضح نمودن فعالیت‌های خود هستند و بسیاری از آن‌ها به دلیل جرایم و کارهای اشتباه خود بیشتر پاسخگو و مسوول خواهند بود.

53- مؤسسات در معرض توزیعی دو سویه هستند. مؤسسات بزرگ، بزرگتر می شوند و مؤسسات کوچک، کوچک باقی می‌مانند و مؤسسات متوسط از میدان‌ رقابت خارج می‌شوند.

آینده‌پژوهی

علاقمندی به آینده و احساس خوشایند برخورداری از آینده‌ای مطلوب و مرجح  نه تنها موجب تدوین خطمشی­های مفید فردی، اجتماعی و سازمانی می‌گردد، بلکه عزم و اراده‌ی جامعه‌ی بشری و به طور کلی بشریت را نیز منسجم و مستحکم می‌سازد. معمولاً زمان‌هایی را صرف غذا خوردن می‌کنیم با امید به آن‌که سیر شویم و مواد مورد نیاز بدن خود را تامین کنیم. همچنین انرژی، پول و زمان خود را صرف فعالیت‌های معینی می‌کنیم با این انتظار که  تلاش‌هایمان درآینده ارج نهاده می‌شوند. فرزندان خود را آموزش میدهیم با این پیش‌بینی که وقتی بزرگ شدند مهارت­ها، نگرش­ها و دانش­های ویژه‌ای را برای اداره‌ی امور خود نیاز خواهند داشت. خلاصه این ­که، تمام فرضیات خود را براساس آینده در زندگی روزمره قرار میدهیم. جهت رویاروی با چالش­های آینده، باید بدانیم چه انتظاری می­توانیم از سال­های آتی داشته باشیم و بفهمیم ملاک‌ها و معیارهای ما چه چیزهایی هستند. میتوانیم اهداف معقولی را در نظر بگیریم و راهبرد­های مؤثری را برای دستیابی به آنها طراحی و تدوین کنیم. تمامی این‌ها نشانه‌ای از علاقمندی ما به آینده هستند. 

برخی از افراد معتقدند که غیرممکن است همه چیز را در خصوص آینده بدانیم، پس آینده به سادگی قابل چشم‌پوشی است. ولی این ایده، یک اشتباه محض است. درست است که ما اطلاعات اندکی از آینده داریم ولی آن اطلاعات اندک فوق­العاده مهم هستند چرا که داشتن آگاهی از آینده هر چند که نامشخص یا اندک باشند در تصمیم­گیری عاقلانه بسیار اهمیت دارند. آینده­، گنجی پنهان در لابهلای عدم قطعیت­هاست. ما همواره با نقصان­ها، پدیده­ها و پیشرفت­های جدید غیرمنتظره رو به رو می‌شویم که پیش‌بینی دقیق آن‌ها ماورای توانایی متعارف ماست و به دشواری می‌توانیم برآن­ها تاثیر بگذاریم. تنها کاری که می­توانیم انجام دهیم کسب آگاهی بیشتر از آن­ها تا حدممکن و استفاده‌ی مفید به بهترین شکل از زمانی است که در اختیار داریم 

 

بر خلاف آن‌چه که معمولاً و به نادرستی پنداشته می‌شود آینده‌پژوهی سعی ندارد رخدادهای پیش روی افراد و سازمان‌ها را پیش­بینی کند، بلکه انواع "آینده­های مختلف" را در نظر گرفته و کمک می­کند تا افراد به سوی "آینده ارجح" به پیش روند 

 

 آینده‌پژوهی هنر  و فن محقق ساختن آرمان‌های آینده‌گرا است.